kafala sistemi ne demek?

Kafala sistemi, Körfez İşbirliği Konseyi üyesi ülkeler ile Bahreyn, Kuveyt, Lübnan, Umman, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi birkaç komşu ülkede ağırlıklı olarak inşaat gibi sektörlerde çalışan göçmen işçileri izlemek için kullanılan bir sistemdir.¹ Körfez ülkelerinde gitgide yaygınlaşan Kafala sistemi olarak isimlendirilen sözleşmeye göre, çalışmak için bir şirket ile anlaşma yapan bir işçi, kendisini ülkeye getiren şirketten başka bir işletmede çalışamamaktadır.²³ Ayrıca, işçinin pasaportuna el konulduğundan ülkeyi terk etmesi de yine onu getiren şirketin inisiyatifindedir.⁴⁵

Yasal bağlam ve etimoloji

İslami evlat edinme hukukunda "kafale", çocukların evlat edinilmesi anlamına gelir. Kafala'nın orijinal İslam hukuku, yirminci yüzyılın sonlarında birçok ülkede göçmen işçilerin belirli süreli sponsorluk sistemini içerecek şekilde genişletildi. Yirmi birinci yüzyılın ilk on yıllarında, göçmen işçi sistemi İngilizce'de yaygın olarak "kafala sistemi" olarak anılmaya başlandı.

Sömürge mirası

Kafala sisteminin kökleri, Omar Hesham AlShehabi ve Shirleen Anushika Datt gibi yazarlar tarafından Britanya İmparatorluğu'nun Hindistan Yarımadası'ndan işçileri Orta Doğu'ya getirdiği sömürge dönemine atfedilir.⁶⁷

Ülkelerine göre kafala sistemi

Katar

Katar'da çoğunluğu Hindistan, Pakistan, Bangladeş, Nepal ve Filipinler'den gelen yaklaşık 1,2 milyon yabancı işçi işgücünün yüzde 94'ünü oluşturmaktadır. Her Katar vatandaşına, çoğu hizmetçi ve düşük vasıflı işçiler olmak üzere yaklaşık beş yabancı işçi düşmektedir.⁸

İşçilerin çoğu, İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün "zorunlu çalıştırma"ya benzettiği koşullar altında yaşıyor.⁹

The Guardian tarafından yayınlanan bir araştırma raporu, Dünya Kupası'nın Katar'a verilmesinden bu yana göçmen işçi ölüm oranını tahmin etmek için elçiliklerden ve ulusal yabancı istihdam bürolarından alınan verileri kullandı. 2010 ile 2020 sonları arasında Hindistan, Bangladeş, Pakistan, Nepal ve Sri Lanka'dan gelen 6.500'den fazla göçmen işçi Katar'da öldü.¹⁰

Suudi Arabistan

2008 İnsan Hakları İzleme Örgütü raporuna göre Suudi Arabistan'daki kafala sistemi kapsamında, "bir işveren, işe alınan bir göçmen işçinin sorumluluğunu üstlenir" ve şirket işçiye Suudi Arabistan'a girmeden veya ülkeyi terk etmeden önce açık bir izin vermelidir.¹¹ Kafala sistemi, işverene işçi üzerinde muazzam bir kontrol sağlamaktadır.¹² İnsan Hakları İzleme Örgütü, "bazı kötü niyetli işverenlerin kafala sistemini sömürdüğünü ve ev işçilerini kendi istekleri dışında çalışmaya devam etmeye zorladığını ve menşe ülkelerine dönmelerini yasakladığını" ve bunun "İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin 13. Maddesi ile bağdaşmadığını" belirtmiştir.¹³

Suudi Arabistan ve diğer Körfez ülkelerinde uygulanmakta olan kafala sistemi sebebiyle ne iş değiştirebilen ne de ülkeyi terk edebilen binlerce yabancı işçinin ya istismara maruz kalarak ya da kötü çalışma koşulları nedeniyle öldüğü bilinmektedir.¹⁴

Kaynakça

Orijinal kaynak: kafala sistemi. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. Khan, Azfar and Hélène Harroff-Tavel (2011). ↩

2. ↩
3. ↩
4. ↩
5. ↩
6. ↩
7. ↩
8. ↩
9. ↩
10. ↩
11. ↩
12. ↩
13. ↩
14. ↩

Kategoriler